Theo Y học cổ truyền, bị ngứa ngoài da thuộc phạm vi chứng “Phong tao dưỡng”, với biểu hiện chính là ngứa ngáy…
Ban đầu là triệu chứng ngứa da, sau đó do ngứa và gãi, xuất hiện các biểu hiện khác như bị xung huyết, trầy xước, đóng vảy tiết, thay đổi sắc tố da, nổi nhọt trên da hoặc xuất hiện các phản ứng viêm hạch …
Tình trạng này liên quan đến nhiều bệnh lý của y học hiện đại ở một số cơ quan như dạ dày, ruột, gan, thận, bàng quang, tử cung, buồng trứng. Đặc biệt thường gặp ở một số bệnh như bệnh tiểu đường, gan mật, tiết niệu, bệnh ký sinh trùng và liên quan đến chế độ ăn uống.
Theo y học cổ truyền, điều trị chứng bệnh này nên dùng pháp khư tà chỉ dưỡng, điều hòa khí huyết là chủ yếu.
Nguyên nhân gây ngứa da
Nguyên nhân ngứa da có thể đến từ các vấn đề bên ngoài như dị ứng, thay đổi thời tiết hoặc có thể đến từ các nguyên nhân từ bệnh lý bên trong:
Dị ứng: môi trường, mỹ phẩm, thực phẩm, lông động vật có thể khiến da nổi những nốt mẩn đỏ, gây ra tình trạng ngứa ngáy.
Bệnh lý: bệnh lý ngoài da như mề đay, vảy nến, lang ben,…và các bệnh đến từ bên trong như suy giảm chức năng gan hoặc thận có vấn đề khiến cho cơ thể khó thải độc, tích tụ dần dẫn đến phát ban, mẩn ngứa.
Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có những thành phần gây dị ứng hoặc gây ra tình trạng rối loạn hormone cũng gây nên những cơn ngứa ở da.
Triệu chứng ngứa da
Ngứa da là tình trạng ngứa ngáy, khó chịu tại một số vùng nhất định trên da hoặc cả cơ thể, có thể đi kèm theo nổi mẩn đỏ, phát ban, nổi sẩn, mụn nước,…Tùy mỗi người, cơn ngứa có thể dài hoặc ngắn, lặp đi lặp lại nhiều lần.
Phản xạ tự nhiên của con người khi bị ngứa da là đưa tay lên gãi, tuy nhiên hành động này chỉ khiến tình trạng ngứa tăng thêm, khiến da bị trầy xước, dẫn đến tổn thương, hình thành sẹo thâm gây mất thẩm mỹ.
Đối tượng dễ bị dị ứng ngứa da
Những người sinh sống, làm việc trong môi trường ô nhiễm, bụi bẩn, thường xuyên tiếp xúc với các các hóa chất độc hại là những đối tượng có nguy cơ mắc các bệnh lý về da cao hơn bình thường.
Người có sức khỏe kém, hệ miễn dịch suy yếu cũng là lúc cơ thể dễ bị tác động bởi những yếu tố có hại bên ngoài môi trường.
Một số người có cơ địa nhạy cảm, khi ăn phải thực phẩm lạ, thời tiết thay đổi đột ngột cơ thể không kịp thích ứng cũng khiến da bị kích ứng dẫn đến tình trạng dị ứng ngứa da.
Đối với những người mắc bệnh về gan, chức năng gan suy giảm thì nguy cơ mắc bệnh về da cũng cao hơn bình thường.
Một số bài thuốc trị ngứa da
Bài 1: Thể huyết nhiệt phong thịnh
Biểu hiện lâm sàng: Thường phát vào mùa hạ, da đỏ ngứa ngáy, khi gãi trên da có vết hằn, khi nóng ngứa tăng, hoặc miệng khô, tâm trạng không yên, đầu lưỡi đỏ, rêu lưỡi mỏng vàng, mạch hoạt hoặc tế sác.
Pháp điều trị: Thanh nhiệt lương huyết, khư phong chỉ dưỡng.
Bài thuốc: Tiêu phong tán gia giảm.
Các thuốc thường dùng: Sinh địa, bạch tiễn bì, khổ sâm, kinh giới, phòng phong, thuyền thoái, địa phu tử…
Phương pháp gia giảm: Ngứa nhiều gia ô tiêu xà, bạch tật lê, đan bì…
Bài 2: Thể thấp nhiệt phạm biểu
Biểu hiện lâm sàng: Mùa xuân sang hạ, da dẻ ngứa ngáy có ban màu hồng nổi lên, ngứa gãi chảy nước vàng, tiểu tiện vàng sẫm, đại tiện không hết bãi, miệng đắng, tâm phiền, chất lưỡi vàng nhờn, mạch hoạt.
Pháp điều trị: Lợi thấp thanh nhiệt, chỉ dưỡng.
Bài thuốc: Thổ phục linh lợi thấp thang gia giảm.
Các thuốc thường dùng: Thổ phục linh, nhân trần, kim ngân hoa, sinh địa, trạch tả, ý dỹ…
Phương pháp gia giảm: Ngứa ngáy nhiều gia địa phu tử, thuyền thoái…
Bài 3: Thể huyết hư phong táo
Biểu hiện lâm sàng: Thường gặp ở người già và người có bệnh mạn tính. Thường phát bệnh vào mùa thu, da dẻ khô táo. Sau gãi có hằn trên da, sắc mặt không sáng, chóng mặt; đại tiện khô táo, chất lưỡi đỏ nhạt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch tế.
Pháp điều trị: Dưỡng huyết khư phong, nhuận táo chỉ dưỡng.
Bài thuốc: Đương quy ẩm tử gia giảm
Các thuốc thường dùng: Sinh địa, bạch thược, xuyên khung; hà thủ ô, kinh giới, bạch tật lê, mạch môn, ngọc trúc…
Phương pháp gia giảm: Ngứa nhiều gia ô tiêu xà, sắc da ám tối gia đan bì, đại tiện táo gia bá tử nhân…
Bài 4: Thể âm hư phong thịnh
Biểu hiện lâm sàng: Ngứa ngáy toàn thân lâu ngày không khỏi. Trên da có vảy tiết, lưỡi đỏ hoặc tím, ít tân dịch hoặc không rêu, mạch huyền tế hoặc sác.
Pháp điều trị: Tư âm thanh nhiệt, khư phong.
Bài thuốc: Dưỡng âm thanh phế thang gia giảm.
Các thuốc thường dùng: Sinh địa, huyền sâm, mạch môn, mẫu đơn bì, kinh giới, phòng phong, ô tiêu xà.
Phương pháp gia giảm: Da dẻ khô nhiều có vảy gia kê huyết đằng; sơn thù; miệng khô, khát nước gia thạch cao, tỳ bà diệp…
Bài 5: Thể huyết ứ
Biểu hiện lâm sàng: Da dẻ ngứa ngáy, tăng nhiều về ban đêm. Gặp lạnh hay nóng đều khó chịu, trên da có nhiều nốt gãi; sắc da ám tối hoặc có vảy tiết, chất lưỡi tím, mạch sáp.
Pháp điều trị: Lý khí hoạt huyết, khu phong chỉ dưỡng.
Bài thuốc: Hoạt huyết khư phong thang gia giảm.
Các thuốc thường dùng: Đương quy, đào nhân, hồng hoa; xích thược, kinh giới, bạch tật lê, thuyền thoái.
Phương pháp gia giảm: Biểu hiện nhiệt rõ gia huyền sâm, chi tử; ngứa phía dưới gia địa long, ngưu tất. Ngứa tăng lên khi căng thẳng gia thêm câu đằng, thạch quyết minh…
Ngoài ra, có thể dùng phương pháp châm cứu điều trị ngứa ngoài da và phương pháp khác: Kinh giới, hoàng tinh; xà sàng tử, xuyên khung, xích thược, khổ sâm, cúc hoa. Đun sôi để ấm rửa ngoài da thích hợp với thể ngứa ngáy ngoài da do huyết hư phong táo. Khổ sâm, xà sàng tử, thương nhĩ tử, ngải diệp đun sôi, để ấm rửa ngoài da.