Theo thống kê liên quan đến bệnh lao trên thế giới, Việt Nam cũng là một trong những nước có tỷ lệ mắc bệnh lao cao nhất thế giới. Bệnh lao do một loại vi khuẩn lao có tên là Mycobacterium tuberculosis (MTB) gây ra. Đây là một loại vi khuẩn có thể lây lan qua không khí. Khi bị nhiễm vi khuẩn lao, người bệnh dễ bị biến chứng ở phổi, cũng có thể di căn vào xương, hạch, hệ thần kinh, tim và các cơ quan khác. Mời bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi để biết cách phòng ngừa loại bệnh này.
Nên tiêm vắc-xin ngừa bệnh lao cho trẻ sớm nhất có thể
Vắc-xin phòng lao BCG (bacille Calmette-Guérin) là vắc-xin sống giảm độc lực. Trong vắc-xin BCG có chứa một dạng vi khuẩn gây bệnh lao đã được làm cho yếu đi, không gây bệnh lao cho người khỏe mạnh mà giúp cơ thể hình thành kháng thể trước căn bệnh này.
Vắc-xin BCG thường được khuyến cáo chỉ định cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nó đặc biệt hiệu quả trong việc phòng ngừa các hình thái lao nguy hiểm. Trong đó có lao viêm màng não với độ bảo vệ lên tới 70%. Chỉ cần tiêm vắc-xin ngừa lao BCG 1 liều duy nhất đã có thể tạo ra tác dụng bảo vệ lâu dài.
Chính vì bệnh lao rất dễ lây, trong khi Việt Nam lại là một trong số những quốc gia có tỉ lệ người mắc bệnh lao cao trên thế giới, từ năm 1981, Bộ Y tế đã đưa vắc-xin phòng lao vào chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia, hiện áp dụng cho trẻ mới sinh có đủ điều kiện sức khỏe.
Trẻ sơ sinh nên tiêm vắc-xin phòng bệnh lao khi nào?
Việt Nam đang sử dụng vắc-xin phòng lao BCG và Bộ Y tế khuyến cáo; tiêm cho trẻ trong vòng 1 tháng đến 1 năm sau sinh và trẻ cân nặng trên 2kg. Thực tế, với những trẻ sinh ra có đủ sức khỏe, phát triển ổn định, không nằm trong chế độ chăm sóc đặc biệt; thì thường được tiêm phòng lao càng sớm càng tốt, trong vòng 1 tháng đầu sau sinh.
Việc chậm trễ tiêm vắc-xin phòng bệnh lao cho trẻ sơ sinh có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh lao hơn những trẻ đã được tiêm. Thậm chí trẻ có thể nhiễm lao ngay những ngày đầu sau sinh. Do lúc này hệ miễn dịch của trẻ còn yếu ớt nên không có đủ khả năng tự bảo vệ cơ thể; trước mọi tác nhân xâm nhập. Nhất là lao và các loại vi khuẩn khác.
Tuy nhiên, tiêm vắc-xin phòng lao cho trẻ ở giai đoạn sau 1 năm tuổi; chỉ có tác dụng phòng bệnh khi cơ thể trẻ chưa bị nhiễm khuẩn lao. Các trường hợp nếu đã xác định chính xác trẻ nhiễm lao thì việc tiêm phòng lúc này là không cần thiết. Và nên thận trọng vì nguy cơ phản ứng phụ sau tiêm thường tăng cao.
Trẻ em trên 1 tuổi và người lớn có nguy cơ mắc bệnh lao cũng có thể tiêm chủng; trong một số trường hợp đặc biệt hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Hiện nay, vẫn chưa có nghiên cứu chứng minh được tính hiệu quả của vắc-xin phòng lao ở người lớn trên 35 tuổi.
Phòng ngừa bệnh lao ở trẻ em
Để phòng ngừa bệnh lao ở trẻ em, bác sĩ thường khuyến cáo tiêm vắc-xin BCG (Bacillus Calmette-Guérin) cho trẻ. Vắc-xin BCG thường được sử dụng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tuy nhiên nó chỉ bảo vệ trẻ khỏi bệnh lao cho tới khi 15 tuổi. Và nó không an toàn khi sử dụng cho những trẻ sống chung với HIV.
Vì vậy, những trẻ em dưới 5 tuổi hoặc trẻ có cơ địa suy giảm hệ miễn dịch như nhiễm HIV; suy dinh dưỡng cần được tầm soát và điều trị dự phòng bệnh. Khi trẻ tiếp xúc với những người bị nhiễm bệnh. Việc tiêm phòng có thể giảm tới 80% khả năng mắc bệnh ở trẻ.
Các bậc phụ huynh cũng nên lưu ý những điều sau để giúp phòng ngừa bệnh cho trẻ:
- Tránh cho trẻ tiếp xúc với nguồn lao
- Chăm sóc sức khỏe cho trẻ
- Luôn cung cấp đầy đủ chất cho trẻ để chống suy dinh dưỡng
- Giữ vệ sinh nơi ở, nhà cửa luôn sạch sẽ, thoáng mát
- Nếu gia đình có người bị mắc bệnh thì cần cách ly trẻ. Không để trẻ tiếp xúc gần gũi với người bệnh.
- Khi trẻ có các triệu chứng của bệnh thì cần đưa ngay đến cơ sở y tế; để được khám và điều trị kịp thời. Tránh những biến chứng nguy hiểm của bệnh.
Một số trường hợp lưu ý khi tiêm
Vắc-xin BCG được chỉ định cho tất cả trẻ sơ sinh chưa bị nhiễm lao, sức khỏe tốt; và không mắc các bệnh lý suy giảm miễn dịch. Một số trường hợp chống chỉ định và hoãn tiêm chủng phòng lao được quy định như sau:
Các trường hợp chống chỉ định tiêm phòng lao BCG bao gồm: Không tiêm vắc-xin BCG cho trẻ sinh ra từ mẹ nhiễm HIV mà mẹ không được điều trị dự phòng tốt lây truyền từ mẹ sang con. Các trường hợp chống chỉ định khác theo hướng dẫn của nhà sản xuất vắc-xin lao.
Các trường hợp hoãn tiêm chủng BCG phòng lao: Đang mắc các bệnh nhiễm trùng cấp tính, đang sốt. Đang hoặc mới kết thúc đợt điều trị corticoid, globulin miễn dịch. Cân nặng dưới 2kg. Trẻ sinh ra khi thai < 34 tuần tạm hoãn tiêm vắc-xin BCG. Tiêm chủng vắc-xin cho trẻ khi đủ 34 tuần tuổi (tính cả tuổi thai).