Một số bệnh đường hô hấp thường gặp bao gồm: viêm phế quản cấp, viêm phổi do vi khuẩn, vi rút; hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ung thư phổi, tràn dịch màng phổi, lao phổi. Các bệnh này chiếm khoảng 80% các bệnh đường hô hấp, bên cạnh đó còn có nhiều bệnh đường hô hấp khác nhưng chỉ chiếm tỷ lệ ít hơn như: giãn phế quản, viêm phổi kẽ, viêm phổi, biểu hiện. phổi trong các bệnh về hệ thống, nội tiết, cơ xương khớp, thận…
Triệu chứng bệnh về hô hấp
Hầu hết các bệnh lý hô hấp đều có biểu hiện ho, khạc đờm, đau ngực hoặc khó thở, tùy theo từng bệnh lý cụ thể, mà các triệu chứng có thể có những biểu hiện, diễn biến khác nhau, chẳng hạn, bệnh nhân viêm phế quản cấp, viêm phổi thường có các triệu chứng diễn biến cấp tính, trong thời gian ngắn, với các triệu chứng như: sốt, ho, khạc đờm mủ…
Hen phế quản thường hay gặp ở người trẻ tuổi, các biểu hiện ho, khó thở thường xuất hiện khi bệnh nhân tiếp xúc dị nguyên hoặc thay đổi thời tiết, trong cơn khó thở thường nghe thấy tiếng cò cử, tuy nhiên, ngoài cơn bệnh nhân lại hoàn toàn bình thường. Các bệnh nhân giãn phế quản thường có ho, khó thở xuất hiện nhiều năm, tuy nhiên, bệnh nhân thường có ho, khạc đờm nhiều, có thể có từng đợt ho máu…
Bên cạnh các triệu chứng bệnh lý tại đường hô hấp, nhiều bệnh nhân có bệnh lý hô hấp lại có biểu hiện toàn thân như sốt, gầy sút; biểu hiện ở các cơ quan, bộ phận khác, sau đó mới được phát hiện các bệnh hô hấp, chẳng hạn bệnh nhân ung thư phổi có thể có biểu hiện ban đầu là đau xương, khớp, ngón tay sưng to, hoặc đôi khi bệnh nhân đi khám vì đau đầu, liệt nửa người…
Bài thuốc có nhiều tác dụng cho bệnh đường hô hấp
Thành phần
Đại hoàng 10g, liên kiều 12g, bạc hà diệp 12g, chi tử 8g, hoàng cầm 8g, mang tiêu 4g, cam thảo 4g. Tất cả các vị thuốc này tán thành bột, cho thêm 7 lá tre và một ít mật. Đổ 1 chén nước, sắc còn 7 phần. Rồi lọc bỏ bã.
Người bệnh mỗi lần dùng 8g, uống nóng sau ăn. Trẻ nhỏ có thể dùng 2g. Tùy theo tuổi mà gia giảm cho vừa. Người lớn 12 – 24g.
Công dụng
Thanh nhiệt tả hỏa
Tả hỏa, thông đại tiện, thanh nhiệt tích ở thượng và trung tiêu. Trị nhiệt tà đốt mạnh ở trung tiêu và thượng tiêu. Buồn phiền vật vã, miệng khát, mắt đỏ, môi khô. Miệng mọc mụn, vùng ngực phiền nhiệt, họng đau, thổ huyết, nục huyết, đại tiện bí, nước tiểu đỏ và chứng kinh cấp ở trẻ nhỏ.
Ba vị đại hoàng, mang tiêu, cam tháo tức bài “Điều vị thừa khí thang” để công hạ táo nhiệt. Chi tử, hoàng cầm thanh nhiệt là hỏa; trọng dụng liên kiều để thanh nhiệt giải độc, phối hợp với bạc hà. Trúc diệp để thanh trừ nhiệt ở phế, vị, tâm. Dùng mật với cam thảo để hòa hoãn.
Như vậy, bài thuốc này là để thanh nhiệt tả hỏa, dùng mang tiêu, đại hoàng là phương pháp lấy hạ làm thanh, dùng tả hạ để thanh nhiệt.
>>> Nhấp vào đây để đọc thêm các thông tin khác.
Giải thích bài thuốc
Sách Linh khu chương 17 viết: “Tâm khí thông ra lưỡi, Tỳ khí thông ra miệng”. Nay nhiệt tà đốt mạnh ở thượng tiêu và trung tiêu, tâm hỏa bốc lên, táo nhiệt ở trung tiêu xông lên, cho nên thấy những biểu hiện như nhiệt, táo, miệng lưỡi lở loét, họng đau, thổ huyết, buồn phiền vật vã, miệng khát, mặt đỏ. Thiên “Chí chân yếu đại luận” viết: “Nhiệt tà xông vào trong thì nên trị bằng thuốc có vị mặn (hàm), tính hàn, giúp thêm bằng thuốc có vị đắng (khổ), ngọt (cam)”.
Bài này dùng mang tiêu, đại hoàng là thuốc hàm hàn, để tẩy nhiệt ở bên trong liên kiều, trúc diệp, chi tử, hoàng cầm là thuốc khổ hàn. Để tiết nhiệt ở phần trên, cam thảo, mật ong là thuốc ngọt để hòa hoàn. Hợp lại với nhau thành hàm hàn, khổ cam, rất hợp với nguyên tắc chữa bệnh của sách “Nội kinh”. Có thể làm cho tà nhiệt ở trung tiêu, thượng tiêu trên thì thanh dưới tiết. Thì vùng ngực sẽ mát, các chứng sẽ khỏi, vì vậy có tên gọi là “Lương cách tán”.
Hiện nay “Lương cách tán” dùng điều trị một số bệnh như sau: Viêm amidan cấp chuyển dùng dạng sắc liều thích hợp; Nhiệt miệng bài trên bỏ mật ong và cam thảo, gia vị kim ngân hoa 15g. Viêm phổi thùy bỏ trúc diệp và mật ong gia vị hạnh nhân 8g; xuyên bối mẫu 8g qua lâu nhân 6g sắc uống. Giãn phế quản ho máu bài trên gia bạch cập, bạch mao căn. Nếu ngực đau gia chỉ xác, qua lâu bì, nếu khó thở gia tô tử. Viêm xoang mũi dị ứng bài trên gia cúc hoa, kinh giới, bạch chỉ.