Thiếu máu hay thiếu sắt là một trong những trường hợp thiếu hụt dinh dưỡng phổ biến nhất. Đây là kết quả khi cơ thể không có đủ chất sắt trong chế độ ăn uống hàng ngày. Làm thế nào để bạn biết rằng bạn có nguy cơ bị thiếu máu?
Hầu hết những tế bào máu bao gồm cả hồng cầu được sản xuất thường xuyên trong tủy xương. Để sản xuất ra hemoglobin và tế bào hồng cầu, cơ thể cần sắt, vitamin B12, folate và các chất dinh dưỡng khác từ thực phẩm bạn ăn. Do đó, nếu cơ thể có số lượng hồng cầu quá thấp không thể đáp ứng được nhu cầu vận chuyển oxy đến những mô của cơ thể thì cơ thể sẽ rơi vào tình trạng thiếu máu.
Nguyên nhân
Nguyên nhân là do sự rối loạn hoạt động của các tạng tâm, tỳ, thận ảnh hưởng đến khí huyết của cơ thể mà sinh bệnh. Triệu chứng chủ yếu của thiếu máu là khí huyết hư tâm mạch yếu.
Theo Y học hiện đại, thiếu máu là một triệu chứng thường gặp trong nhiều bệnh. Có nhiều nguyên nhân như thiếu máu cấp tính do chấn thương, do phẫu thuật, băng huyết sau đẻ…
Ngoài ra, thiếu máu mạn tính do tủy xương hoạt động kém. Cơ thể bị thiếu hụt các thành phần để sản sinh ra hồng cầu và huyết sắc tố như sắt, vitamin B12, acid folic… do rối loạn cơ quan tạo máu.
Người bệnh có biểu hiện mạch kết hoặc mạch đại, tim đập nhanh khó thở, lưỡi bóng ít rêu hoặc chứng hư lao phế nuy với biểu hiện khó thở, ho, người gầy yếu, ra mồ hôi, kèm theo người bệnh mất ngủ, họng khô, đại tiện táo, mạch sác nhược. Đông y có nhiều cổ phương trị thiếu máu (huyết hư).
Triệu chứng bệnh Thiếu máu
Bệnh nhân thiếu máu thường có những biểu hiện sau:
- Da và niêm mạc xanh xao, nhợt nhạt.
- Ù tai, hoa mắt, chóng mặt.
- Chán ăn, rối loạn tiêu hóa.
- Mệt mỏi, hồi hộp, nhịp tim nhanh.
- Nếu là phụ nữ sẽ có thể gặp tình trạng rối loạn kinh nguyệt hoặc vô kinh.
>>> Truy cập tại đây để tìm hiểu thêm các bài thuốc khác.
Đối tượng nguy cơ bệnh Thiếu máu
Các yếu tố nguy cơ của hiện tượng thiếu máu là:
- Chế độ dinh dưỡng không đầy đủ, thiếu sắt, vitamin B12, folate.
- Rối loạn đường ruột: tình trạng này dẫn đến sự hấp thu kém các chất dinh dưỡng trong ruột non gây nên thiếu máu.
- Phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt có thể gây ra thiếu hồng cầu, dẫn đến tình trạng thiếu máu.
- Phụ nữ trong quá trình mang thai có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt do lượng sắt phải được dự trữ cho khối lượng máu tăng lên để cung cấp hemoglobin cho bào thai.
- Bệnh nhân mắc các bệnh mãn tính như ung thư, suy thận, suy gan cũng là nguy cơ của thiếu máu.
- Tiền sử gia đình mắc các bệnh máu di truyền cũng là nguy cơ gây nên tình trạng thiếu máu.
Những yếu tố khác như tiền sử nhiễm trùng, bệnh về máu, rối loạn tự miễn, nghiện rượu , hóa chất độc hại và sử dụng thuốc cũng ảnh hưởng đến sự sản xuất hồng cầu, gây hiện tượng thiếu máu trên bệnh nhân.
Một số bài thuốc
Bài 1: “Phục mạch thang” trị thiếu máu
Thành phần bài thuốc gia giảm: Chích cam thảo 16g, a giao 12g, mạch môn 12g, quế chi 12g, sinh khương 12g, đại táo 8 quả, nhân sâm 12g, thục địa 20g.
Cách dùng: Sắc nước uống. Theo sách cổ, cho thêm 1/2 rượu để sắc.
Tác dụng: Ích khí bổ huyết, tư âm phục mạch. Chữa thiếu máu khí huyết hư, biểu hiện mạch kết hoặc mạch đại, tim đập mạnh khó thở, lưỡi bóng ít rêu. Hoặc chứng hư lao phế nuy có triệu chứng khó thở, ho, cơ thể gầy yếu, ra mồ hôi. Kèm theo mất ngủ, họng khô, đại tiện táo, mạch sác nhược.
Bài thuốc còn được dùng chữa các chứng thấp tim, hẹp van tim, nhịp tim không đều, ngoại tâm thu, khó thở do suy tim.
Dẫn giải phương thuốc: Chích thảo tính ngọt ôn, ích khí bổ trung, sinh khí huyết để hồi phục huyết mạch là chủ dược. Đảng sâm, đại táo bổ khí ích vị kiện tỳ để sinh khí huyết. Sinh địa, a giao, mạch môn, ma nhân bổ tâm huyết, dưỡng tâm âm để dưỡng đầy huyết mạch. Quế chi và chích thảo bổ tâm dương. Sinh khương thông huyết mạch. Rượu tăng tác dụng thông mạch.
Gia giảm: Nếu đại tiện lỏng, bỏ ma nhân, gia toan táo nhân để dưỡng tâm an thần. Nếu tim hồi hộp nhiều, gia long cốt, chu sa để dưỡng tâm an thần.
Bài 2: Trị khí huyết lưỡng hư
Bài “Phục mạch thang” kết hợp bài “Bổ tỳ ích thận phương”: Thục địa 30g, hoài sơn 18g, bạch truật 12g, nhân sâm 12g, bạch thược 14g, phục linh 10g, táo nhân 12g, câu kỷ 14g, viễn chí 10g, thỏ ty tử 12g, ngũ vị 10g, mạch môn 12g, đỗ trọng 14g, chích thảo 4g, đại táo 12g.
Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang.
Tác dụng: bổ tỳ ích thận. Trị người mệt mỏi, ăn ngủ kém, huyết áp thấp, mắt nhìn mờ, tóc bạc sớm, sinh lý yếu.
Bài 3: Trị khí huyết hư, tâm mạch nhược
Bài “Phục mạch thang” phối hợp bài “Bát Trân thang gia giảm”: Đẳng sâm 16g, bạch truật 16g, hoàng kỳ 12g, đương quy 16g, mộc hương 6g, viễn chí 8g, táo nhân 8g, long nhãn 12g, phục linh 8g, thục địa 12g, bạch thược 12g, kỷ tử 12g, đại táo 12g.
Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang.